در بررسی مدل OSI به این نکته اشاره شد که قبل از این مدل، استانداردی برای ارسال و دریافت پیام‌ها در شبکه وجود نداشت و مدل OSI برای رفع این نیاز تعریف شده بود.
یکی دیگر از مدل‌هایی که هم‌زمان با مدل OSI برای این منظور طراحی شد، مدل TCP/IP بود که امروزه کاربرد گسترده‌تری نسبت به مدل OSI دارد. از نظر لایه‌ای بودن، این معماری مشابه مدل OSI اما تعداد لایه‌های آن با مدل OSI متفاوت است. مدل TCP/IP، لایه‌های کم‌تری نسبت به مدل OSI دارد.
دلیل این تفاوت هم آن است که در معماری TCP/IP لایه‌هایی از OSI که عملکرد بسیار مشابه یا نزدیک داشته‌اند، در قالب یک لایه در نظر گرفته شده‌اند.
لایه‌های مدل TCP/IP
لایه‌های مدل TCP/IP عبارت‌اند از:
۱- لایه‌ی واسط شبکه (network interface layer)
این لایه، معادل لایه‌های اول و دوم در مدل OSI، یعنی لایه‌های physical و datalink است و بنابراین عملکردی مشابه با این دولایه دارد. به این معنا که آدرس‌های MAC، مسیریابی مربوط به آن‌ها و ارسال و دریافت فیزیکی بیت‌ها، مربوط به این لایه هستند.
۲- لایه‌ی اینترنت(internet layer)
به دلیل اهمیت بالای کار لایه‌ی ۳ یعنی لایه‌ی شبکه (network layer) در مدل OSI و این‌که کار این لایه نمی‌تواند در لایه‌ی دیگری انجام شود، در مدل TCP/IP هم مانند OSI لایه‌ی جداگانه‌ای برای آدرس‌دهی (IP) و مسیریابی در نظر گرفته شده که لایه‌ی اینترنت نام دارد. مهم‌ترین پروتکل در این لایه، پروتکل اینترنت internet protocol یا IP است.
۳- لایه انتقال (transport layer)
دقیقاً مشابه با لایه انتقال در مدل OSI، وظیفه این لایه نیز برقراری ارتباط بین دو host با استفاده از لایه‌های زیرین خود است تا از این راه بتواند اطلاعات لایه بالا‌تر خود را تاحدامکان بدون خطا به مقصد برساند. پروتکل‌های اصلی این لایه، پروتکل‌های TCP و UDP هستند.
۴- لایه کاربرد (application layer)
این لایه، ترکیب لایه‌های application، session و presentation در مدل OSI است. با کمک این لایه کاربر با کامپیوتر تعامل دارد و می‌تواند از آن برای ارسال و دریافت داده استفاده کند. هر بسته ایجاد شده در این لایه برای ارسال به لایه transport داده می‌شود تا به دست مقصد برسد. تمام پروتکل‌هایی که مربوط به سه‌لایه آخر مدل OSI هستند، مانند HTTP، SSH، FTP و… در این دسته قرار می‌گیرند.
تفاوت مدل‌های TCP/IP و OSI
اگرچه این مدل‌ها شباهت‌های بسیار زیادی به یکدیگر دارند، اما از جنبه‌هایی نیز با هم متفاوت هستند. زمانی که مدل OSI طراحی شد، عملکرد پروتکل‌ها در نظر گرفته نشده بود و پس از طراحی و بر اساس نیاز، پروتکل‌ها ایجاد می‌شدند.
اما طراحی مدل TCP/IP بر پایه پروتکل‌ها انجام شده است و لایه‌ها باتوجه‌به عملکرد پروتکل‌ها تنظیم شده‌اند. یکی دیگر از تفاوت‌ها این است که مدل OSI، عموماً به‌عنوان یک مدل مفهومی و برای درک بهتر شبکه طراحی شده، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حالی که مدل TCP/IP، بیش‌تر کاربردی و عملاً برای رفع برخی مشکلات شبکه و بر اساس رایج‌ترین پروتکل‌های آن طراحی شده است.
