رئیس مرکز ملی فضای مجازی در پاسخ به نگرانی در مورد مشکلات اینستاگرام در ایران، می‌گوید بدون داشتن نمونه‌ی قدرتمند بومی نمی‌توان به‌راحتی این بستر را مسدود کرد.
رئیس مرکز ملی فضای مجازی با شرکت در چهلمین نشست هم‌اندیشی فعالان فضای مجازی پاک به برخی سؤال‌ها در مورد فضای مجازی پاسخ داد. به گزارش مهر، ابوالحسن فیروزآبادی ضمن اذعان موفق نبودن ایران در لایه‌ی خدمات فضای مجازی، گفت: «قدرت حاکمیت ما در این حوزه دچار مشکل است و با اینکه شورای عالی فضای مجازی اجازه‌ی مذاکره با پلتفرم‌های خارجی را به وزارت ارتباطات داده، نوعی بی‌تدبیری و بی‌ارادگی در این خصوص وجود دارد.» فیروزآبادی اضافه کرد که وزارت ارتباطات می‌توانست برای مذاکره با اینستاگرام، توییتر و گوگل بهتر عمل کند و از قدرت چانه‌زنی بیشتر بهره بگیرد.
به گفتهٔ رئیس مرکز ملی فضای مجازی، پلتفرم‌ها در سطح دنیا، اکنون قلمروی فضای مجازی شکل داده‌اند و در کنار آن، شاهد آنارشیزم و برهم‌زنندگی در فضای مجازی هستیم که بی‌قاعدگی و هنجارشکنی به همراه دارد؛ به همین دلیل، گزاره‌های علمی انکار و بی‌نظمی‌های گسترده در آن دیده می‌شوند. فیروزآبادی در همین زمینه، به پروژه‌هایی همچون اینترنت ماهواره‌ای اسپیس ایکس اشاره کرد که باعث دور زدن اعمال حاکمیت‌ها بر دروازه‌های ورودی کشورها شده‌اند.
رئیس مرکز ملی فضای مجازی همچنین به اخراج رئیس جمهور ایالات متحده از سکوهای اجتماعی در آمریکا اشاره کرد که نشانه‌ی دیگری از ناهنجاری در حکمرانی فضای مجازی و آنارشیزم در این فضا است و قدرت حکمرانی را از دست دولت‌ها خارج می‌کند.
اشتباه ایران در اعمال حکمرانی در فضای مجازی
رئیس مرکز ملی فضای مجازی می‌گوید ایران برنامه‌ی بلندمدتی برای مقابله با چنین ناهنجاری‌هایی نداشت؛ اما باید به موقعیت‌های فرهنگی و زبانی با کشورهای همسایه توجه می‌کرد؛ درحالی‌که نگاه کشور ما بیشتر به سمت محدودسازی بوده و قلمروسازی در این حوزه شکل نداده است. فیروزآبادی مثال زد: «هواوی از سال ۷۶ به بازار تجهیزات مخابراتی کشورمان وارد شد؛ اما ما برای بازیگری در عرصه‌ی حاکمیت فضای مجازی هنوز فکری نکرده‌ایم.»
مجازی را تغییر بدهد و به قدرت برسد. فیروزآبادی توضیح داد: «این موضوع با توجه به موقعیت استراتژیک فرهنگی و سیاسی کشورمان و پیشینه‌ی قومی و زبانی با کشورهای همسایه، می‌تواند با هزینه‌های کم اجرایی شود. اما موضوع این است که ما در کشور در این حوزه وحدت نظری نداریم؛ حتی یک برنامه تحول دیجیتال تدوین نشده است. به همین دلیل نباید خیلی امیدوار بود که از هم‌اکنون بازار کشورهای همسایه را فتح کنیم. بهتر است از درون خودمان در حوزه‌ی خدمات و پلتفرم شروع کنیم.» وی اضافه کرد که بعد از تولید قلمرو برای پلتفرم‌ها و جمع‌آوری قدرت، می‌توان به مدیریت قدرت رسید که اسم آن حکمرانی است.
فیلترینگ دیگر کارساز نیست
ابوالحسن فیروزآبادی فیلترینگ را ابزار قدرت سخت برشمرد و در خصوص آن گفت: «استفاده از این این ابزار، تاکنون قدرتی به ما نداده و در آینده کار را سخت‌تر هم می‌کند؛ چرا که با توجه به تعدد راه‌های دور زدن فیلترینگ مانند اینترنت ماهواره‌ای، در آینده شاهد عدم قدرت فیلترینگ خواهیم بود و تلاش شرکت‌های آمریکایی نیز بر همین منوال است.» در عین حال وی می‌گوید باید بر ورود و خروج دیتا به‌عنوان کالایی باارزش در عصر مجازی، مقررات‌گذاری و سیاست‌گذاری شود و این مقررات‌گذاری نباید از طریق فیلتر صورت بگیرد.
به گفته‌ی او، اکنون کشورهایی مانند ترکیه، پاکستان و چین برای مدیریت ورود و خروج داده از کشور با گوگل به توافق رسیده‌اند یا تلگرام با دولت پاکستان و اندونزی به توافق رسیده است؛ بااین‌حال، هیچ‌گونه اعمال سیاستی روی عملکرد گوگل در ایران نمی‌شود که سالانه در آن صدها میلیارد تومان درآمد دارد.
رئیس مرکز ملی فضای مجازی با اشاره به سانسور محتوای ایرانی در پلتفرم‌های خارجی گفت: «توقع زیادی است که بخواهیم در زمین طرف و پلتفرم آن‌ها بازی کنیم که قاعده‌ی مالکیت خود را دارند و توقع اعمال سیاست نداشته باشیم.»
فیروزآبادی با اشاره به تجربه‌ی ناموفق فیلتر تلگرام اظهار کرد: «تا زمانی‌که جایگزینی برای اینستاگرام نداشته باشیم، هر اقدام شتاب‌زده‌ای نتیجه‌ی عکس خواهد داد. ما معتقدیم فضای مجازی نیاز امروز ما است و شکل زندگی ما بدون پیام‌رسان ممکن نیست. به همین دلیل ما باید بتوانیم در نظام به این توافق برسیم که یک پیام‌رسان در این قالب راه‌اندازی کنیم.»
البته رئیس مرکز ملی فضای مجازی مشکلات اینستاگرام را فراتر از مشکلات اخلاقی قلمداد می‌کند و در مورد آن می‌گوید: «اینستاگرام مخاطب را در حباب اطلاعاتی قرار می‌دهد، خودشیفتگی دیجیتالی را در کاربران دامن می‌زند و اراده‌ی پلتفرم را بر افراد تحمیل می‌کند؛ این موضوع بحران‌زا است. اما بااین‌حال، عده‌ی زیادی در این بستر زیست می‌کنند و ما نمی‌توانیم به‌راحتی این بستر را مسدود کنیم؛ بلکه باید جایگزینی برای آن پیدا کنیم.»
نیاز ایران به ایجاد پلتفرم‌هایی مانند توییتر، اینستاگرام و تلگرام
فیروزآبادی وضعیت فعلی پیام‌رسان‌های بومی نسبت به سه سال پیش را بهبودیافته عنوان کرد و گفت این پلتفرم‌ها اکنون توانایی رفع نیاز کشور را دارند و شبکه ملی اطلاعات می‌تواند کار خود را انجام دهد. اما رئیس مرکز ملی فضای مجازی باور دارد که کشور نیاز به سه مدل پیام‌رسان بومی مانند توییتر، اینستاگرام و تلگرام دارد و باید مدل شبیه آن‌ها را در کشور پیاده‌سازی کند.
