پس از مطالعه این مقاله شما قادر خواهید بود تا به سؤالات زیر پاسخ دهید:
1– توپولوژی شبکه چیست ؟
2– انواع توپولوژی های شبکه چیست ؟
3– توپولوژی فیزیکی شبکه با توپولوژی منطقی شبکه چه تفاوتی دارد ؟
4– برای انتخاب توپولوژی شبکه مناسب، چه فاکتورهایی را باید مد نظر قرار دهیم ؟
توپولوژی یا هم‌بندی ” Topology ” به زبان ساده عبارت است از نحوه چیدمان و اتصال عناصر شبکه به یکدیگر. همان‌طور که از تعریف فوق مشخص است، اولین گام برای نصب و راه‌اندازی شبکه، تعیین توپولوژی موردنیاز است. توپولوژی شبکه در دو نوع توپولوژی فیزیکی و توپولوژی منطقی دسته‌بندی می‌گردد. توپولوژی فیزیکی به چیدمان فیزیکی عناصر شبکه نسبت به یکدیگر و چگونگی برقراری ارتباط بین آنها اشاره می‌کند درحالی‌که توپولوژی منطقی به نحوه انتقال اطلاعات و داده‌ها بین عناصر شبکه و البته از طریق بستر فیزیکی موجود اشاره می‌نماید.
توجه: به هر یک از عناصر موجود در شبکه یک گره یا NODE و به ارتباط بین هر دو گره یک پیوند یا LINK گفته می‌شود.
الف- توپولوژی فیزیکی ” physical topology ”
همان‌طور که گفته شد، توپولوژی فیزیکی به روش‌های اتصال فیزیکی اجزای مختلف شبکه به یکدیگر اشاره دارد. هریک از این روش‌ها دارای مزایا و معایب خاص خود است. مهم‌ترین توپولوژی‌های فیزیکی عبارت‌اند از:
1– توپولوژی خطی (Topology Bus)
2– توپولوژی ستاره ( Star Topology )
3– توپولوژی حلقوی ( Ring Topology )
4– توپولوژی مش ( Mesh Topology )
5– توپولوژی ترکیبی ( Hybrid Topology )
ب- توپولوژی‌های منطقی ” logical topology “
1– توپولوژی خطی (Topology Bus)
2– توپولوژی حلقوی ( Ring Topology )
حال سؤال مهم آن است که باتوجه‌به انواع مختلف توپولوژی شبکه، چگونه و بر اساس چه معیارهایی توپولوژی مناسب شبکه خود را انتخاب کنیم؟ برای انتخاب توپولوژی شبکه، فاکتورهای مختلفی را باید مدنظر قرار دهیم، به‌عنوان نمونه می‌توان به فاکتورهای زیر اشاره نمود:
1– ابعاد فیزیکی شبکه
اولین پرسش قبل از راه‌اندازی یک شبکه، بررسی ابعاد آن شبکه است. اینکه چه تعداد کامپیوتر و تجهیزات مختلف دیگر قرار است در شبکه موردنظر بکار گرفته شوند؟
2– مدیریت ترافیک شبکه
پرسش مهم دیگر بررسی حجم ترافیک موردنیاز شبکه است. پس باید قبل از هر کاری به‌دقت بررسی شود که چه نرم‌افزارهایی قرار است در شبکه فوق به کار گرفته شوند و حداکثر ترافیک حاصله در شبکه در زمان اوج فعالیت شبکه چقدر است؟ به‌عنوان‌مثال در شبکه‌هایی که ترافیک شبکه بالا بوده و از طرفی می‌توان عناصر شبکه را به‌صورت منطقی گروه‌بندی نمود، مثلاً واحد مالی، واحد بازرگانی، امور مشترکین و… می‌توان از توپولوژی ستاره کمک گرفت. سوئیچ عنصر اصلی این توپولوژی است. در چنین شبکه‌هایی می‌توان به کمک سوئیچ ترافیک شبکه را کنترل و مدیریت نمود و با ایجاد VLan از انتقال ترافیک یک بخش به سایر بخش‌های غیرمرتبط جلوگیری نمود.
3– هزینه نصب و راه اندازی شبکه
تجربه ثابت کرده است که کارفرمایان همیشه به دنبال نصب و راه‌اندازی شبکه موردنیاز خود با حداقل هزینه هستند. یعنی روند نصب و راه‌اندازی شبکه را طوری اداره می‌کنند که با انجام حداقل هزینه، تمام نیازهای اصلی‌شان برآورده گردد. به طور مثال مسیرهای عبور کابل را طوری انتخاب می‌کنند که حداقل کابل‌کشی ممکن موردنیاز باشد.
ارتقای امنیت شبکه و جلوگیری از دسترسی‌های غیرمجاز، از دغدغه‌های همیشگی مدیران شبکه است. در بعضی از شبکه‌ها حفظ امنیت آن‌چنان مهم است که علاوه بر استفاده از انواع مختلف فایروال‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، آنتی‌ویروس‌ها و… از توپولوژی‌هایی مانند Ring استفاده می‌کنند. در این توپولوژی تجهیزات در حلقه‌ای بسته و متصل‌به‌هم قرار می‌گیرند و اطلاعات محرمانه فقط در یک‌جهت (جهت حرکت حلقه) حرکت کرده و به مقصد اصلی خواهند رسید.
5– توسعه شبکه
همیشه ممکن است بنا به دلایل مختلف، شبکه نیاز به توسعه و یا تغییرات داشته باشد. پس باید قبل از نصب و راه‌اندازی شبکه، باتوجه‌به شرایط محیط و سیاست‌های کارفرما، از توپولوژی یا ترکیبی از توپولوژی مناسب استفاده نمایید. مثلاً ترکیبی از توپولوژی ستاره و خطی
6– عملی بودن نقشه انتخابی
همیشه فاصله حرف تا عمل زیاد است و همواره شرایط ما را مجبور می‌کند تا از ایدئال خود فاصله گرفته و بر پایه داشته‌های قابل‌اجرا و واقعیت پیشروی کنیم. زمانی که در نقطه شروع نصب و راه‌اندازی یک شبکه قرار داریم، تلاش می کینم تا بهترین شبکه ممکن را با بهترین تجهیزات پیاده‌سازی نماییم، اما هزینه اجرای پروژه، شرایط فیزیکی محیط، زمان و بسیاری از عوامل دیگر مانع از دسترسی به این مهم می‌شود. پس بهتر است تا از ابتدا توپولوژی انتخاب کنیم که بتوانیم تا پایان آن را اجرا نموده و نیاز به بازگشت به عقب و دوباره‌کاری برای انجام تغییرات نداشته باشیم.
